کلیدو پریز
کلید و پریز (Switch and socket) از ابزار کنترل جریان برق هستند و حضور آنها در مدارات الکتریکی امری غیر قابل چشم پوشی است.
کلید ها و پریز ها به دلیل نوع کاربرد و استاندارد های مربوطه به انواع گوناگونی تقسیم می شوند. که هر کدام بنا بر مکان مورد استفاده انتخاب می شوند. در مباحث کلید و پریز تعاریف و مفاهیم پایه ای وجود دارند که در ابتدا باید با آن ها آشنا شد و سپس به مطالعه دقیق آن ها پرداخت. همچنین در محاسبات الکتریکی، برای کلید ها و پریز ها باید استاندارد هایی رعایت گردد که بوسیله آن بتوان ضریب اطمینان و ایمنی را بهبود بخشید و کارایی را افزایش داد.
تعاریف پایه:
ولتاژ نامی: ولتاژی است که شرکت های سازنده آن را روی دستگاه های ساخت خود نصب می کنند و این عدد نشان دهنده ماکزیم ولتاژی است که دستگاه می تواند تحمل کند و خاصیت عایقی و عدم اتصال به زمین خود را حفظ کند.
متذکر می شویم که این ولتاژ در سیستم دو فاز به بالا، ولتاژ خط (ولتاژ بین دو فاز) است.
جریان نامی: معمولا مقدار ماکزیمم جریان موثری است که دستگاه الکتریکی می تواند تحمل کند و آسیب نبیند.
کلید:
کلید ابزار قطع و وصل مدار است که در مدارات الکتریکی برای اتصال و قطع جریان برق از آن استفاده می شود.
انواع کلید:
کلید تک پل: نوعی کلید است که با آن فقط قدرت کنترل یک مصرف کننده از یک نقطه را داریم. مدار کلید تک پل به صورت زیر است.
کلید دو پل: کلیدی است که با آن قدرت قطع و وصل دو مصرف کننده را از یک نقطه داریم. در شکل زیر مدار این کلید کشیده شده است.
کلید تبدیل: این نوع کلید به ما قدرت کنترل یک مصرف کننده را از دو نقطه می دهد.
کلید صلیبی: از این کلید برای کنترل یک گروه مصرف کننده از چند نقطه استفاده میشود.
پریز
پریز : وسیله ای است برای اتصال سیم ها در سیم کشی های ثابت و قابل انعطاف مانند دوشاخه لوازم برقی.
پریز ها دارای انواع سه فاز، تکفاز هستند که خود آن ها بسته به نوع حفاظت متنوع هستند، برخی دارای اتصال به زمین و برخی دیگر بدون اتصال هستند.
استاندارد ساخت کلید و پریز
طبق استاندارد ملی شماره 462، ولتاژ نامی کلید بخش روشنایی که در تاسیسات برقی ساختمان های مسکونی، اداری، آموزشی، بهداشتی صنعتی و … مورد استفاده قرار می گیرد نباید از 250 ولت در تکفاز و 500 ولت در دو و سه فاز بیشتر باشد. همچنین مقدار جریان نامی آن برابر 25 آمپر است.
همچنین کلید های عمومی دارای ولتاژ نامی 440 و جریان نامی 63 آمپر است.
استاندارد کلید های مربوطه IEC669-1 است که در این استانداردها کلیدهای تایمری و کنترل از راه دور نیز قرار دارد.
پریز و دوشاخه های برق تکفاز، دوفاز و سه فاز همگی دارای ولتاژ نامی 380 ولت و جریان نامی 25 آمپر است.
و همچنین در بخش صنعتی ولتاژ نامی 500 ولت و جریان نامی 100 آمپر است.
کلیدهای برق
به طور کلی کلید های برق را بر اساس موارد زیر طبقه بندی می کنند:
براساس نوع اتصال: دارای دو اتصال یک جهته مانند یک پل و دو پل و چند جهته مانند تبدیل و صلیبی است.
بر اساس نوع تغذیعه: تغذیه AC و .DC
بر حسب روش نصب: روکار، توکار، نیمه کار، تابلویی.
برحسب درجه حفاظت در برابر عبور جریان: کلیدهای بدون پوشش و با پوشش.
برحسب درجه حرارت در برابر نفوذ آب: که شامل کلید های معمولی و حفاظت شده در برابر ترشح آب و حفاظت شده در برابر فوران آب.
